بسم الله الرحمن الرحیم
به نام خداوندى كه رحمت عامّش شامل همه و رحمت خاصّش از آن مؤمنين است.
قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ ﴿١﴾ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿٢﴾
بگو ای کافران (۱) من آنچه را که شما می پرستيد نمي پرستم. (٢)
بسيارى از مفسران تصريح كرده اند كه منظور از كافرون در اينجا گروه خاصى از سران بت پرستان مكه هستند. چون بسيارى از بت پرستان مكه سرانجام ايمان آوردند، بنابر اين اگر مى گويد نه شما معبود مرا عبادت مى كنيد و نه من معبود شما را حتما در مورد آن گروهى از سران شرك و كفر است كه تا پايان عمر هرگز ايمان نياوردند، و گرنه بسيارى از مشركان به هنگام فتح مكه فوج فوج وارد اسلام شدند. قابل توجه اينکه، بت پرستان، خالق جهان را خدا مي دانستند، ؛ ولى معتقد بودند بايد بتها را عبادت كرد، تا آنها واسطه در درگاه خدا شوند، يا اينكه اصلا ما لايق اين نيستيم كه خدا را پرستش كنيم، بلكه بايد بت هاى جسمانى را پرستش كنيم، يعني توحيد عبادت را قبول نداشتند. اينجاست که قرآن مي فرمايد: عبادت بايد فقط براي خدا باشد، نه بتها، نه هر دوی آنها.[1]
وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿٣﴾
و شما آنچه را که من پرستش می کنم نمی پرستيد. (٣)
در واقع آيه جدايی کامل بين خط رسول الله (ص) و کافران را مشخص می کند، و با صراحت مى گويد: من هرگز بت پرستى نخواهم كرد، و شما نيز با اين لجاجتی كه داريد، و با تقليد كوركورانه از نياكان كه روى آن اصرار مى ورزيد، و با منافع نامشروع سرشارى كه از بت پرستان عائد شما مى شود، هرگز حاضر به خداپرستى خالص از شرك نيستيد. پس تا ابد اشتراکی بين من و شما در دین واقع نخواهد شد.[2]
وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ ﴿٤﴾ وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿٥﴾
و من، آنچه را شما پرستیده اید نمي پرستم (۴) و نه شما پرستنده چیزی هستید که من می پرستم. (۵)
اين تكرار براى تاكيد و مايوس كردن كامل مشركان، و جدا نمودن مسير آنها از مسير اسلام است، و اثبات عدم امكان سازش ميان توحيد و شرك مى باشد، و به تعبير ديگر چون آنها در دعوت پيغمبر اكرم (ص) به سوى شرك اصرار مى ورزيدند و تكرار مى كردند قرآن نيز رد آنها را تكرار مىكند. امام صادق (ع) ميفرمايد: سبب نزول اين آيات و تکرار آن اين بود که قريش به رسول خدا پيشنهاد کردندکه يک سال تو خدايان ما را بپرست، سال ديگر ما خداي تو را مي پرستيم، و همچنین سال بعد تو خدايان ما را بپرست و سال ديگر (چهارم) ما خدای تو را می پرستيم، آيات فوق نازل شد و تمام اين پيشنهادها را نفي کرد.[3]
لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ ﴿٦﴾
آيين شما براي خودتان و آيين من براي خودم. (۶)
گاهى چنين تصور شده كه این آيه مى گويد: آئين شما براى خودتان، و آئين من براى خودم، همان مفهوم صلح كل را دارد، و به آنها اجازه مى دهد كه بر آئينشان بمانند، چرا كه اصرار بر پذيرش آئين اسلام نمى كند! ولى اين پندار بسيار سست و بى اساس است، زيرا لحن آيات به خوبى نشان مى دهد كه اين تعبير نوعى تحقير و تهديد است، يعنى آئين شما به خودتان ارزانى باد! و به زودى عواقب نكبت بار آن را خواهيد ديد، [و اذا سمعوا اللغو اعرضوا عنه و قالوا لنا اعمالنا و لكم اعمالكم سلام عليكم لا نبتغى الجاهلين: مؤمنان هر گاه سخن لغوى را بشنوند از آن روى مى گردانند، و مى گويند: اعمال ما براى ما و اعمال شما براى خودتان، سلام بر شما (سلام وداع و جدائى) ما طالب جاهلان نيستيم(55/ قصص)]! شاهد گوياى اين مطلب صدها آيه قرآن مجيد است كه شرك را در تمام اشكالش مى كوبد، و از هر كارى منفورتر مى شمرد، و گناهى نابخشودنى مى داند.[4]