بسم الله الرحمن الرحیم

به نام خداوندی‎که رحمت عامّش شامل همه و رحمت خاصّش‎ازآن مؤمنین است.

وَالْمُرْ‌سَلَاتِ عُرْ‌فًا ﴿١﴾ فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفًا ﴿٢﴾

سوگند به رسولانی که پی درپی فرستاده می­ شوند (١) پس همچون تندباد حرکت می‌کنند (٢)

یعنی سوگند به فرشتگان روانه شده به سوی انبیا درحالی که پشت سرهم می­ آیند و ایشان با سرعت تمام مانند بادهای تند مأموریت خود را انجام می­ دهند.

 وَالنَّاشِرَ‌اتِ نَشْرً‌ا ﴿٣﴾ فَالْفَارِ‌قَاتِ فَرْ‌قًا ﴿۴﴾

سوگند به آنها که می­ گسترانند و منتشر می­ سازند (٣) پس کاملا جدا می‌کنند (۴)

سوگند می­ خورم به فرشتگانی که آیات کتب آسمانی را در برابر  پیامبران می­ گسترانند و نشر می­ دهند و با این عمل حق را از باطل و حلال را از حرام جدا می­ سازند.

 فَالْمُلْقِیَاتِ ذِکْرً‌ا ﴿۵﴾ عُذْرً‌ا أَوْ نُذْرً‌ا ﴿۶﴾

پس ذکر را إلقاء می­ کنند (۵) تا اتمام حجت یا تهدید و بیم باشد (۶)

فرشتگان آیات الهی را بر انبیا وحی می­ کنند تا حجت برتکذیب­ گران تمام شود و تهدیدی برای غیر ایشان باشد.

 إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَوَاقِعٌ ﴿٧﴾

که آنچه به شما وعده داده می­ شود البته واقع خواهد شد (٧)

یعنی تمام  آن سوگندها  برای این است که  خدا برای انسان مسلم سازد که آنچه وعده داده شده، یعنی قیامت و حساب و جزا، همه حق است و تردیدی در وقوع آن نیست. محتوای سوگندها حاکی از عنایت و تدبیر خدا نسبت به انسان است و تمام تلاش فرشتگان برای هدایت انسان صورت می­گیرد و این می­ فهماند که انسان­ها مکلف هستند و تکلیف نیز جز با حتمی بودن روز جزا، روزی که مکلّفین عاصی و مطیع به جزای خود برسند تمام نمی­شود.

 فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ ﴿٨﴾ وَإِذَا السَّمَاءُ فُرِ‌جَتْ ﴿٩﴾ وَإِذَا الْجِبَالُ نُسِفَتْ ﴿١٠﴾

پس درآن هنگام که ستارگان محو و تاریک گردند (٨) و آسمان ازهم بشکافد (٩) و آن هنگام که کوه ­ها از جا کنده شوند (١٠)

یعنی فرا رسیدن روز موعود مستلزم انقراض عالم انسانی و متلاشی شدن نظام‌ جهان می­باشد.

وَإِذَا الرُّ‌سُلُ أُقِّتَتْ ﴿١١﴾

و در آن هنگام که رسولان تعیین وقت شوند‌ (١١)

اگر ستارگان تاریک می­ شوند و آسمان می­ شکافد و کوه ­ها ازجا کنده می­ شوند‌ و…، همه برای این است که نظام‌ آخرت غیر از نظام‌ دنیاست و باید نظام‌ دنیا متحول شود تا نظام‌ آخرت بر اساس آن حاکم گردد. در آن روز برای پیامبران وقت تعیین می‌شود تا به نوبت بیایند و درباره امّت­ها شهادت دهند.

لِأَیِّ یَوْمٍ أُجِّلَتْ ﴿١٢﴾ لِیَوْمِ الْفَصْلِ ﴿١٣﴾ وَمَا أَدْرَ‌اکَ مَا یَوْمُ الْفَصْلِ ﴿١۴﴾

برای چه روزی تأخیر داده شد (١٢) برای روز جدایی (١٣) و تو چه می­دانی روز جدایی چه روزی است؟ (١۴)

یعنی شهادت رسولان و گواهی آنها درباره  امّت­ ها  برای  چه  روزی  تأخیر   داده شده، و خلاصه چه روزی صورت می­گیرد؟ می­فرماید: برای روزی که حق از باطل و صفوف مؤمنان از کافران جدا می­شود. سپس برای بیان عظمت این روز می­فرماید: توچه می­دانی روز فصل چه روزی است؟

وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ ﴿١۵﴾

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان (١۵)

این جمله تهدید کننده و هشدار دهنده چندین بار دراین سوره تکرار گردیده که بسیار قابل توجه می­باشد، این­ها همان کسانی هستند که قیامت را انکار کرده و ایمانی به روز جزا و حساب و کتاب نداشتند و مرتکب هر فسق و فجوری می­ شدند.

أَلَمْ نُهْلِکِ الْأَوَّلِینَ ﴿١۶﴾ ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِ‌ینَ ﴿١٧﴾

آیا ما پیشینیان را هلاک نکردیم (١۶)سپس از پی‎آنان قومی دیگر را هلاک می‎کنیم (١٧)

لحن آیه تهدید کننده است و به منکران قیامت هشدار می­دهد به امید آن که از خواب غفلت بیدار شوند. می ­فرماید: آیا ما تکذیب­ گران را که در امّت­ های اولین بودند هلاک نکردیم مانند قوم عاد و ثمود و نوح، سپس امّت­ های دیگری را که اعمال­شان مشابه آنهاست بدنبال آنها هلاک می­کنیم.

کَذَٰلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِ‌مِینَ ﴿١٨﴾

ما با بدکاران این چنین می­ کنیم (١٨)

یعنی اگر پرسیده شود چرا هلاک می­ شوند؟ می­ فرماید: سنت ما با مجرمین همین است که مطابق استحقاق آنها با ایشان رفتار می ­کنیم. در واقع آیات وجود”یوم الفصل” را اثبات می‌کنند چون وقتی می­توان ، هلاک کردن قوم مجرم را تصور کرد که آنها مکلّف بوده باشند، و تکلیف نیز وقتی متوجه قومی است که مجازاتی درکار باشد، و مطیع و نافرمان به جزای اعمال­شان برسند، و چون کیفر و پاداش دنیوی نمی­تواند همه ­ی کیفر و پاداش باشد، پس باید یوم الفصل (قیامت) باشد.

وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ ﴿١٩﴾ أَلَمْ نَخْلُقکُّم مِّن مَّاءٍ مَّهِینٍ ﴿٢٠﴾ فَجَعَلْنَاهُ فِی قَرَ‌ارٍ‌ مَّکِینٍ ﴿٢١﴾

وای درآن روز بر تکذیب­ کنندگان (١٩) آیا ما شما را از آبی پست نیافریدیم؟ (٢٠) سپس آن را در قرارگاهی محفوظ قرار دادیم (٢١)

در واقع هشدار و تهدید تکذیب کنندگان قیامت ادامه می ­یابد و این دفعه آنها را به دنیای جنین می ­برد تا هم با نشان دادن تدبیر خدا و هدفمندی خلفت و هم نمایش قدرت خدا اذهان را متوجه یوم الفصل کند. ما شما را از آبی حقیر که همان نطفه است آفریده ­ایم و آن آب را در قرارگاهی محفوظ که همان رحم مادران است جای دادیم.

إِلَىٰ قَدَرٍ‌ مَّعْلُومٍ ﴿٢٢﴾ فَقَدَرْ‌نَا فَنِعْمَ الْقَادِرُ‌ونَ ﴿٢٣﴾

تا مدتی معین (٢٢) پس ما تقدیر کردیم و چه خوب قادریم (٢٣)

و تا مدتی معلوم که همان  مدت حمل است، نطفه را در آنجا نگه  داشتیم و تمام حوادثی که در طول زندگی برایتان پیش می­ آید اعم از مدت عمر، قیافه، سلامتی، رزق و … را معین کردیم، پس ما چه خوب قادر و تواناییم و چه خوب تعیین و اندازه ­گیری می­کنیم!